Alle voorzienbare onzekerheden waarvoor geen voorzieningen zijn gevormd of die niet tot afwaardering van activa hebben geleid en die van grote betekenis kunnen zijn in relatie tot het balanstotaal of het eigen vermogen, worden als risico aangemeld.
Risico’s kunnen als volgt worden ingedeeld:
- risico’s voortvloeiend uit het eigen beleid;
- risico’s voortvloeiend uit beleid van hogere overheden;
- risico’s voortvloeiend uit samenwerkingsverbanden;
- risico’s voortvloeiend uit het handelen van derden;
- risico’s voortvloeiend uit voor de gemeente niet te beïnvloeden ontwikkelingen.
a. Risico's voortvloeiend uit eigen beleid
Garanties | Door de gemeente zijn garanties afgegeven voor geldleningen die door Gennepse verenigingen of instellingen zijn aangegaan. Als de geldlening niet wordt terugbetaald door de vereniging of instelling, dan wordt de gemeente hiervoor aansprakelijk gesteld.
Eén van de garantstellingen betreft Roepaen. Het is bekend dat deze organisatie een achterstand heeft in de aflossing en rentebetalingen. Het risico dat de gemeente op haar garantstelling wordt aangesproken is daarmee latent aanwezig.
Gennep heeft voorts twee garantstellingen afgegeven voor leningen aan de Stichting INTOS. Betaling van de rente en aflossing van deze leningen zijn gegarandeerd, het risico is nihil.
Open-einde-regelingen | Door de wetgeving van het Rijk worden gemeenten steeds vaker geconfronteerd met open-einde-regelingen. Te denken valt aan de Participatiewet, leerlingenvervoer, Wet Maatschappelijke Ondersteuning en Jeugdzorg.
Sociaal domein | Door de drie decentralisaties is een verruiming ontstaan van taken en verantwoordelijkheden op het gebied van Jeugdzorg, Wet maatschappelijke ondersteuning en de Participatiewet, kortweg sociaal domein. Door het Rijk zijn kortingen toegepast op de middelen die wij ontvangen; we zullen het systeem dus efficiënter moeten vormgeven. Door het Rijk is voor een gedeelte van de hogere kosten tot en met 2021 een compensatie toegekend. In afwachting van de resultaten van een landelijk onderzoek naar de kostenontwikkeling in het sociaal domein, en dan met name de kosten van jeugdzorg, is niet gekozen voor een structurele compensatie. Voor een mogelijke structurele compensatie zijn we afhankelijk van de resultaten van het onderzoek. Los van de uitkomst van het onderzoek is het van belang dat de gemeente zelf ook maatregelen neemt in het kader van de transformatie rondom jeugdzorg en GGZ, mede gericht op beheersing van de kosten. Gemeenten zijn immers degene die hierop kunnen sturen. Voor het opvangen van tekorten op het sociale domein is een bestemmingsreserve beschikbaar.
Planschade | Elke planologische maatregel als bedoeld in artikel 49 Wet op de Ruimtelijke Ordening (WRO) kan leiden tot planschade. De WRO maakt afwenteling van planschade op een initiatiefnemer mogelijk. Om het risico op planschade zoveel mogelijk te beperken, is het binnen de gemeente Gennep gebruikelijk om voorafgaand aan toepassing van ruimtelijke procedures waarbij schade niet kan worden afgewenteld onderzoek te (laten) verrichten naar mogelijke schade die het gevolg kan zijn van de betreffende procedures (de zogenaamde planschaderisico-inventarisatie). Binnen de grondexploitatiegebieden wordt rekening gehouden met mogelijke planschadeclaims. De bevoegdheid om te beslissen over ingediende planschadeverzoeken ligt bij ons college.
Opbrengst toeristenbelasting | In de meerjarenbegroting is uitgegaan van een stijging van de opbrengst toeristenbelasting uitgaande van een stijging van het aantal overnachtingen. Het stimuleren van recreatie en toerisme is een speerpunt maar er zijn ontwikkelingen die een risico vormen. Denk hierbij aan de economische ontwikkelingen. Uit het verleden blijkt dat bij een neerwaartse conjunctuur het aantal overnachtingen daalt. Dit is een autonome ontwikkeling waar wij als gemeente geen invloed op hebben.
Bouwgrondexploitatie | Voor mogelijke risico’s in het kader van de bouwgrondexploitatie wordt verwezen naar de paragraaf grondbeleid. Voor deze risico's is de Algemene reserve grondexploitaties beschikbaar. Bij de bepaling van de minimale weerstandscapaciteit zijn deze risico’s niet meegenomen. De gemeente heeft nog een vordering op projectontwikkelaar Parkvisie Holding B.V. voor de betaling van een exploitatiebijdrage plan Heikant. Voor dit risico is de Algemene reserve grondexploitaties beschikbaar.
b. Risico's voortvloeiend uit het beleid van hogere overheden
Algemene uitkering | Via het gemeentefonds of via specifieke uitkeringen worden rijksmiddelen aan gemeenten beschikbaar gesteld. Het gemeentelijk beleid is daarom gevoelig voor rijksmaatregelen die deze geldstromen betreffen. Vooral ten aanzien van de algemene uitkering is dit risico substantieel. Als het Rijk besluit te bezuinigen, betekent dit voor gemeenten dat de algemene uitkering lager wordt. Bij extra rijksuitgaven wordt de algemene uitkering hoger. De verdeling van het gemeentefonds wordt herijkt waardoor herverdelingseffecten ontstaan die op basis van de eerste rapporten nadelig zijn voor kleinere gemeenten zoals Gennep. De planning is dat de nieuwe verdeling in 2022 wordt ingevoerd.
c. Risico's voortvloeiend uit samenwerkingsverbanden
Sociale werkvoorziening | De meerjarenbegroting voor de Sociale Werkvoorziening vraagt structureel om een gemeentelijke bijdrage. Deze bijdrage komt ten laste van de deelnemende gemeenten in de Gemeenschappelijke regeling Intergemeentelijke werkvoorziening Gennep, Mook en Middelaar (GR IWGM). Voor 2021 en volgende jaren is uitgegaan van een verlaging van de bijdrage met € 150.000 waarmee het aandeel van Gennep in het tekort € 636.000 is. Het is aan de GR IWGM hoe deze verlaging gerealiseerd gaat worden.
d. Risico's voortvloeiend uit handelen van derden
Waarborgfonds Sociale Woningbouw | In het kader van de privatisering van Nederlandse woningcorporaties (in 1995) heeft de gemeente Gennep het risico van de garantieverstrekking c.q. leningverstrekking aan woningcorporaties overgedragen aan het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW). De gemeente fungeert naast de corporaties en het waarborgfonds als derde “achtervang”. Alleen als de bijdragen van de voorgaande twee partijen ontoereikend zijn, moeten Rijk en gemeenten op verzoek van WSW renteloze leningen verstrekken. Gemeenten lopen een minimaal risico.
Waarborgfonds Eigen Woningbouw | Het risico van garantieverstrekking in het kader van de Nationale Hypotheek Garantie is ondergebracht in Waarborgfonds Eigen Woningen (WEW). Uit de liquiditeitsprognoses van het WEW blijkt, dat voor de jaren waar de prognoses betrekking op hebben geen aanspraken zijn te verwachten op de achtervangfunctie van gemeenten.
e. Risico's voortvloeiend uit voor de gemeenten niet te beïnvloeden ontwikkelingen
Renteontwikkeling | Door de voorgenomen investeringen gaan we in 2021 en 2022 nieuwe geldleningen afsluiten. Indien de rente op de geld- en kapitaalmarkt zich ongunstig ontwikkelt ten opzichte van het in de begroting opgenomen rentepercentage, dient rekening te worden gehouden met extra rentelasten voor de lening die afgesloten gaat worden. De ontwikkeling kan ook positief zijn als de rente zich gunstig ontwikkelt. De rente is laag en de verwachting is dat de rente voorlopig laag blijft. Het risico is hiermee beperkt.